Fotografie voor dummies – zwart-wit fotografie (al dan niet als redmiddel)

Zwart-wit fotografie - Oh Marie!
De populariteit van zwart-witfotografie mag dan behoorlijk teruggelopen zijn door de komst van kleurenfotografie (het ontwikkelen van zwart-wit films is tegenwoordig zelfs duurder dan kleur), ik ben zwart-wit foto’s ontzettend gaan waarderen. Fotografie is immers een soort dans met het licht (sorry voor het hoge antroposofische gehalte van deze opmerking) en als er één perfect podium is voor die dans, dan is dat in een monochrome foto.

Het mooie van digitale fotografie is dat er geen hoge ontwikkelkosten voor een zwart-wit foto hoeven worden gemaakt. In een fotobewerkingsprogramma zet je een foto met één druk op de knop om in zwart-wit. Een monochroom effect kan een ‘mislukte’ foto zelfs redden, zoals ik ook in deze blogpost zal laten zien.

Zwart-wit fotografie - Oh Marie!
Je ogen gaan in een foto automatisch op zoek naar contrast, waardoor ze de onderdelen in een beeld van elkaar kunnen onderscheiden. Zwart-witte foto’s werken daarom het best als er hoog contrast in een foto zit: een groot verschil tussen licht en donker. Toch zijn zwart-wit foto’s óók heel fijn om te maken op momenten van de dag waarop je voor een kleurenfoto je bed niet uitkomt, zoals grijze of bewolkte dagen. Bijzonder licht dat je kleurenfoto glans of een bijzondere kleur geeft, heb je in een monochrome foto immers niet per se nodig. Sterker nog: hele kleurrijke foto’s (zoals van een zonsondergang of bloemen) lenen zich minder goed voor zwart-wit foto’s.

Resumerend: voor een goede zwart-wit foto zijn de compositie (vormen, lijnenspel) en een groot verschil tussen licht en donker de belangrijkste ingrediënten.

Neem bijvoorbeeld de foto hierboven, die ik nam in het deels verlaten zwembad Tropicana. Het is een overzichtsfoto, met een heleboel ‘ruis’: planten, tafels, stoelen, kleden, ramen, zuilen… Door de foto om te zetten in zwart-wit reduceerde ik al die elementen tot silhouetten. In zwart-wit komt de nadruk te liggen op het licht dat door de hoge ramen naar binnen valt en de weerkaatsing ervan in de glaasjes op tafel. Ik bracht hiermee letterlijk rust in de tent.

Zwart-wit fotografie - Oh Marie!
Eerder schreef ik al een artikel over fotograferen met tegenlicht. Deze wijze van fotograferen kan niet alleen in kleur, maar ook in zwart-wit een geweldig effect geven. Neem bijvoorbeeld de foto die ik nam van Laura en haar hond Ringo hierboven. De foto maakte ik met tegenlicht, de lichtbron bevindt zich achter het tafereel. De foto links is niet echt mooi: er zitten weinig details in, hij is te donker en flets. De foto lichter maken kan wel, maar daarmee zou ik het licht op de achtergrond ook lichter maken. De foto zou nog verder uit balans raken. Door de foto om te zetten in zwart-wit, worden Laura en Ringo slechts silhouetten. De foto zegt echter nog steeds wat ze wil zeggen. En hoe! Door de foto monochroom te maken is hij krachtiger geworden. De achtergrond leidt niet langer af: alles draait nu alleen nog om de liefdevolle relatie tussen Laura en Ringo. Precies het gevoel dat ik wilde vastleggen.

Zwart-wit fotografie - Oh Marie!
Zwart-wit fotografie - Oh Marie!
Zwart-wit kan een foto ook redden. Daarvoor moet je heel even helemaal terug naar boven scrollen, naar de foto die ik maakte in de Steentjeskerk in Eindhoven tijdens Dutch Design Week. De linker foto is het origineel. In de kerk was het donker en er hingen spots om het werk van Floris Hovers mooi uit te lichten. Prachtig, maar een camera wordt niet blij van dergelijke omstandigheden. Hoe hard je je best achteraf ook doet met een fotobewerkingsprogramma, dergelijke foto’s worden nooit echt mooi.

Door de foto om te zetten in zwart-wit, komen de vreemde kleuren niet alleen te vervallen, maar komt de nadruk te liggen op het ontwerp van stoel en tafel. Je ziet nog steeds dat het tafereel in een bijzondere omgeving staat, want het marmer en de tegels van de kerk zijn nog steeds te zien. Het kaarslicht en de lichtvlek die de kaars op het tafelblad werpt maken de serene kerksfeer af. De foto links zou ik nooit gebruikt hebben, de foto rechts werd direct één van mijn favoriete DDW foto’s.

Zwart-wit fotografie - Oh Marie!
Wat nog fijn is om te weten: als je je digitale foto omzet in zwart-wit in een fotobewerkingsprogramma, krijg je als resultaat een (saaie, fletse) grijze versie van je kleurenfoto. Je zal hier en daar dus wat moeten corrigeren om een mooi, gebalanceerd monochroom effect te krijgen. Je kan dit allereerst oplossen door extra contrast aan de foto toe te voegen. Door de witte tinten te verhogen en de zwarte tinten (en/of schaduwen) te verlagen, kun je dit effect nog verder verbeteren. Door korreligheid toe te voegen, of een foto te maken met een hoge ISO (hoge mate van korreligheid), zoals op de foto hierboven met de uitgeblazen kaarsen, geef je de foto nog een extra rauw of ouderwets tintje.

Zwart-wit fotografie vraagt dus niet zo heel veel van je. Tenminste, niet op financieel gebied. Het enige wat je hoeft te doen is ermee aan de slag gaan. Je krijgt vanzelf gevoel voor potentieel mooie zwart-witte composities. Soms gaat dat zelfs heel rap, als je zoals in mijn geval een foto redden moet omdat het origineel niet blogwaardig is!

Alle dummy posts lezen? Dat kan hier!
Schaduwfotografie
Kadering in je foto
Fotograferen met tegenlicht
Double Exposure maken in Photoshop
Fotograferen tijdens het blauwe uur

Mooi vreemd: de favoriete analoge foto van Pim van Boesschoten

Pim van Boesschoten - Oh Marie!
Pim van Boesschoten vraagt zich hardop af wat hij als (analoog) fotograaf nog toe te voegen heeft aan de fotografie anno 2015. Je hoeft immers geen proeve van bekwaamheid af te leggen om jezelf fotograaf te noemen. In feite kan iedereen die een camera vast kan houden, zich zo noemen.

Wat maakt je een fotograaf? En wat maakt je een goede fotograaf? Wanneer ‘mag’ je dat over je zelf zeggen? Ik ken een heleboel goede fotografen die nog steeds worstelen met het antwoord. Die in mijn ogen het vakantiekiekje allang en ver overstijgen. Die foto’s maken met de x-factor. Maar misschien zelf nog niet toe zijn aan die titel. Omdat er altijd fotografen zijn die nóg mooiere foto’s maken. Maar zijn die er niet altijd? En worstelen die niet met dezelfde vraag? Ik vind het boeiend om over zulke dingen na te denken. Het maakt het ook zo leuk en interessant om iedere keer weer een nieuwe fotograaf aan het woord te laten over zijn of haar favoriete foto.

Eén ding staat vandaag in ieder geval als een paal boven water: Pim’s foto’s hebben de x-factor. (Neem bijvoorbeeld maar eens de foto hieronder (‘Oerd’) die hij op een veerboot nam en kijk eens naar die prachtige reflectie bovenin beeld.) Wat mij betreft kan Pim zich met een gerust hart fotograaf noemen. Als hij daar zelf ook aan toe is, natuurlijk.

Tekst en foto’s – Pim van Boesschoten

Dit is mijn meest favoriete foto. Waarom? Het is, denk ik, voornamelijk door de spanning die het oproept. Bevreemdend, dromerig. Waar zou ze aan denken? Ze kijkt zo serieus, zo in zichzelf gekeerd en totaal niet bewust van haar omgeving (of van het feit dat ik daar een foto van nam). Dit is een foto waarop je je eigen gedachtegang kan projecteren en waarmee je een soort verhaaltje kan maken en dat spreekt me erin aan. Dat snijvlak tussen mooi beeld en eigenlijk ook een beetje vreemd zoek ik in mijn foto’s graag een beetje op.

Ik vraag me de laatste tijd steeds vaker af wat ik nu precies zoek in fotografie. Deels is dat onzekerheid – iedereen noemt zich tegenwoordig fotograaf en ik vraag me af wat ik daar nog aan toe te voegen heb – maar deels dwing ik mezelf ook om verder te komen in fotografie door een duidelijk doel te hebben van wat ik maak en wil maken. Zo heb ik er lang over gedaan om de juiste techniek te vinden, maar nu ik in middenformaat film *) schiet heb ik eindelijk het gevoel dat wat ik op een bepaald moment zie, ook daadwerkelijk terugkomt in de foto.

Het zijn nu voornamelijk familie en kinderen die ik op de foto zet. Voornamelijk omdat ik die in mijn directe omgeving heb (ik heb twee dochters) en deels omdat kinderen ook zo heerlijk eerlijk zijn. Ze kijken nog met hele pure emotie in de lens en zijn lastig te sturen, wat ook meteen een onwijze uitdaging is bij een familie shoot!

Pim van Boesschoten - Oh Marie!
Pim van Boesschoten - Oh Marie!
Pim van Boesschoten - Oh Marie!
Pim van Boesschoten - Oh Marie!
Pim van Boesschoten - Oh Marie!
Pim van Boesschoten - Oh Marie!
Pim van Boesschoten - Oh Marie!Pim van Boesschoten - Oh Marie!
Pim van Boesschoten - Oh Marie!Pim van Boesschoten - Oh Marie!
*) Een analoge middenformaat film (of het fotorolletje) heeft een groter oppervlak dan kleinbeeld film. Hierdoor is de resolutie van de film hoger, waardoor er meer informatie in een foto opgeslagen kan worden. Je kan dit grofweg vergelijken met de sensor in een fullframe digitale camera. Omdat de sensor waarop de informatie van de foto opgeslagen wordt groter is en er dus ook meer informatie in de foto opgeslagen kan worden, wordt de foto levendiger en gedetailleerder. Net als bij een middenformaat film.

Aan tafel met Morticia Addams

The Addams Family - styled shoot - Oh Marie!
Wie Addams een beetje kent ziet zo een schuifelende Morticia voor zich, in zeemeerminnenjurk. Lopen kun je daarin niet namelijk. Uitbundig eten ook niet trouwens. Die vrouw heeft in haar leven vast nooit frietjes met mayo gegeten (onze not-so-guilty pleasure). Maar hoe zou een diner bij de familie Addams er dan uit zien? Laten we er even vanuit gaan dat de varkenshoofden, kindervingers en maffe wurmen ons gespaard blijven. Gekke brouwsels in zwarte ketels zijn allang niet meer van deze tijd. Wij gaan liever voor de 2015 versie. Morticia is een vrouw met een feilloos gevoel voor stijl, die tafel moet haast wel het toonbeeld van perfectie zijn. In gothic stijl, dat spreekt voor zich.

We sloegen zwart eten in en verbaasde de kassamedewerker met een mandje vol (imitatie)kaviaar, bramen, ramanassen en zwart sesamzaad. Ik dekte de tafel, bakte een chocolade-espressotaart, vulde karaffen met wijn en oefende nog even op mijn Morticia-loopje terwijl Marlous schitterende foto’s maakte. En ik geef eerlijk toe.. ik rook een vleugje kerst in de kamer! Mag dat al, begin november?

The Addams Family - styled shoot - Oh Marie!The Addams Family - styled shoot - Oh Marie!The Addams Family - styled shoot - Oh Marie!The Addams Family - styled shoot - Oh Marie!The Addams Family - styled shoot - Oh Marie!The Addams Family - styled shoot - Oh Marie!The Addams Family - styled shoot - Oh Marie!
The Addams Family - styled shoot - Oh Marie!
The Addams Family - styled shoot - Oh Marie!
Fotografie: Marlous Snijder
Styling: Anne van Midden

Nee, de Wednesday Addams van het Jaar verkiezing zal ik niet winnen

Editorial The Addams Family - Oh Marie!Als kind was ik bang voor B.A. uit The A-team. Dat geeft goed weer hoe hoog mijn mate van angsthazerigheid was. Volgens mijn familieleden hoefde ik de begintune van The A-Team maar te horen of ik was de kamer al uit.

Wel lekker rustig.

Misschien was dat ook wel de reden waarom niemand op het idee kwam om me te vertellen dat B.A. bij de ‘goodies’ en niet de ‘baddies’ hoorde. Ik zou nog eens moeten navragen of dat het delen van dat belangrijke detail gewoon nooit in ze opgekomen is, of dat ze het verzuimden te vertellen uit leedvermaak. In dat laatste geval had mijn familie model kunnen staan voor de Addams Family. Ikzelf zal daarentegen helaas nooit in aanmerking komen voor de Wednesday van het Jaar verkiezing.

Een angsthaas was ik. Om het nog wat verder te illustreren: mijn ouders hebben lange tijd een streng censuurbeleid in huis moeten voeren om te voorkomen dat ik hele nachten van angst lag te huilen in mijn bedje. De moeder van Dombo wordt vastgeketend door een gemene circusdirecteur? Ik moest huilen. Urbanus deed een wit laken over zijn kop en deed een spook? Ik moest janken. Mijn arme ouders hadden een dagtaak aan het wissen van video opnamen. En dat was in de tijd van de videorecorder nog helemaal geen sinecure. Voor je het wist had je niet alleen Dombo, maar ook een aflevering van Twin Peaks gewist. Een serie die trouwens helemaal nokkienokkie zit met doodenge scenes. Iemand was zo vriendelijk om ze voor je te verzamelen in een filmpje op YouTube. Als zelfs uilen niet zijn wat ze lijken te zijn (the owls are not what they seem), dan is een serie – hoe gedateerd ook – niet Marlousproof.

Als bangerik was je nergens veilig. Niet in de Efteling, waar die doodenge draak in het Sprookjesbos je ieder moment kon aanvallen. Ik herinner me nog levendig hoe báng ik voor dat mormel was. Zelfs de tv-gids thuis bleek een angstboobytrap te zijn. Degene waar wij lid van waren bijvoorbeeld toonde boven iedere kolom een fotootje van de highlight van wat er die dag op dat kanaal te zien was. Súper goed idee om dan die doodenge clown uit It daar te plaatsen. Want kinderen kijken natuurlijk nóoit in die gids. Ik heb de film nooit gezien. Maar uit de verhalen van kinderen uit mijn klas (die een clandestiene It-kijkavond organiseerden toen hun ouders uit eten waren – dat moet wel, want geen weldenkende ouder laat zijn 10-jarige kind toch naar die film kijken?!) maakte ik op dat It geen film voor mij was. Dat fotootje in postzegelformaat bevestigde dat nog eens extra. It heeft er in zijn eentje voor gezorgd dat clowns wereldwijd tot op de dag van vandaag aan ernstige imagoproblemen leiden. Ik heb nog een hekel aan clowns, alleen maar door dat ene fotootje. En had ik al genoemd dat ze aankondigingen van horrorfilms in de jaren ’90 nog keihard voor 7 uur ’s avonds uitzonden? Dat mag tegenwoordig niet eens meer. It’s a hard knock life!

Door schade en schande wijs geworden raakte ik bijzonder bedreven in het ontwijken van Enge Films en Series. De enige keer dat ik me heb laten verrassen door een Enge Film was die keer dat Finding Nemo in de Sneak Preview van de bioscoop draaide. Dat wist ik, want op Radio 3 maakte ze dat altijd bekend. Helaas bleek Kill Bill ook in de Sneak te draaien. Dat detail had ik even gemist. Ik herinner me nog dat ik na die eerste heftige openingsscene dacht (of eigenlijk hoopte) dat het nog om voorfilmpjes ging. Ik heb hem helemaal uitgezeten. En heb daarna bijzonder slecht geslapen. Het enige verschil met vroeger was dat ik er niet bij gehuild heb.

The Addams Family zag ik trouwens ook. Wel toen ik al wat ouder was. Ik heb hem helemaal afgekeken en vond hem hilarisch.

Misschien dat ik bij de volgende Wednesday Addams verkiezing toch maar eens mee moet doen.

The Addams Family wallpaper ontworpen door Studio Sacre Bleu

Gratis download wallpaper Gradi Nitert
Gradi’s werk past geweldig past bij de sfeer van de Addams Family: het heeft een zweem van vervlogen jaren, maar is niet oubollig, het is donker, maar niet duister, het heeft humor maar is niet kolderiek en het neemt je in mee naar een wereld die alleen bestaat in je dromen. Gradi ontwierp speciaal voor Oh Marie! (en voor jouw mobiele apparaten) deze geweldige wallpaper. We vroegen haar waarom het surrealisme haar zo inspireert, over dromen, over haar katten, over het kunstenaarschap en over blah-dagen.

Naam: Gradi Nitert
Leeftijd: 28
Huidige missie: missie 232.5: Zoektocht ‘Beste Uit Werk & Zelf’ // bestemming onbekend.

Hoe zou je jezelf in een zin beschrijven?
Een verdwaalde retro futuristische ontdekkingsreiziger in eigen geest.

Heb je altijd iets gehad met het surrealistische?
Ja dat heb ik altijd al gehad. Ik liet me bijvoorbeeld inspireren door M.C. Escher of Hieronymus Bosch. Maar ook door Rien Poortvliet, die doorgaans hele realistische en prachtige tekeningen maakt, maar dan vooral zijn kabouterboeken. Hele boekwerken over hoe zo’n niet-bestaand wezen zou kunnen leven. Hoe ze woonden, aten, leefden, jaagden…met rassen, vijanden, welke vakantiewagens ze gebruikten. Nog steeds boeit me dat enorm, een encyclopedie over een wereld die niet bestaat. Je herkent het als echt, maar het klopt niet. Het zou waar kunnen zijn, maar het bestaat niet. Net als dromen, waar ik ook enorm veel inspiratie uit haal.

Als klein meisje schiep ik al “wereldjes” waar ik en anderen vervreemding en verwondering konden vinden, vaak met verstopte grapjes. Of het nu in mijn beeldend werk is of in ruimtes, ik wil altijd graag een bepaalde sfeer creëren waarin iemand zich prettig voelt en waar hij steeds iets nieuws kan ontdekken. Ik vind het zelf heel erg prettig om uit de realiteit te stappen en in een andere te kruipen. Om een nieuwe wereld te scheppen. Binnen het surrealisme kan ik dit doen tot in het oneindige, maar daarbij tevens een soort verbondenheid behouden.

Collage, illustratie, ets of schilderen? Welke kies je en waarom?
Ai, dat is net als kiezen tussen je kinderen. Of je katten in mijn geval. Schilderen geeft mij een bepaalde vrijheid in het creëren die ik nergens anders vind. Omdat het handwerk is, het gevoel van de verf, de kwast, snel en groot, klein en fijntjes, het spelen daarmee…dat maakt denk ik dat ik vaker voor schilderen kies dan een andere vorm.

Hoe vertaal je hetgeen dat je inspireert naar je werk?
Vaak probeer ik te achterhalen wat hetgeen is dat me inspireert uit iets, maar dat is in de meeste gevallen niet te vangen. Het zijn heel uiteenlopende dingen als ik zo naar mijn verzameling kijk. (Al zit er overal wel een nostalgisch sausje overheen).

Het zit hem denk ik meer in gevoel, dat iets me prettig laat voelen en dat ik in dat gevoel beelden ga maken. Daarom vind ik geluid zo fascinerend, je kan van geluid direct beeld maken dat nog niet bestaat, waar je bij het scheppen van een nieuw beeld altijd iets maakt dat geïnspireerd is op bestaand beeld. Maar of het nou geluid of beeld is, ik omring me ermee en kom daarmee in een soort sfeer of gevoel, waar ik vervolgens beeld mee maak.

Wat is het meest favoriete object in je atelier? Naast je katten natuurlijk!
Ik heb twee enorme (lieve) tutta’s thuis. Maar naast katten heb ik ook een enorme verzameling spullen. Het is onder controle, maar dat is ook weleens anders geweest (en tevens het onderwerp van mijn afstudeerscriptie.)

Mijn verzameling van plaatjes, fijne boeken, papier (heel.veel.papier) maar ook “oude meuk” zoals velen het noemen is een groot rariteitenkabinet waar ik inkruip als ik aan het werk ga. Maar mijn aller- aller- allerlievelings van dit moment zijn de twee plakboeken die ik heb gevonden op een rommelmarkt waar hele mooie prenten en platen in staan.

Nu we het toch over je katten hebben: wat is hun grappigste eigenschap?
Ze zijn allebei zo verschillend, dat geeft vaak al hilarische situaties. Jari “de dikke” is een beetje dom, snurkt heel hard en wil alleen maar aaisels van iedereen die bestaat. En Dino “de diva” wil alle aandacht en ligt het liefst in mijn nek. Zij wil ook van ieder mens aaisels en aandacht. Of…oh nee toch niet. Toch wel. Toch niet. Nee. Niet.

Hoe ziet een normale werkdag er voor jou uit?
Eigenlijk heb ik geen normale werkdag. Geen dag is hetzelfde. Dat is heel fijn maar soms vraag ik me af of iets meer structuur in de dagen beter voor me zou zijn.

Deels werk ik bij een hele leuke koffiebar in Zwolle, maar niet op vaste tijden of dagen en als ik niet met mijn neus tussen de kopjes en taart zit begin ik vaak de dag thuis alsnog met koffie. Met een kat op schoot even de mailbox bekijken, een broodje eten en even een rondje internet. Dan omring ik me met een verzameling inspiratievoer, zet ik fijne muziek op (of nog liever een film met fijne muziek: sommige films heb ik al twintig keer beluisterd maar nog nooit goed gezien) en ga ik beelden maken. Halverwege de dag probeer ik altijd een stukje te lopen om even afstand te nemen en een frisse neus en fris hoofd te halen. Soms lukt dat, maar soms ook niet. Dan zit ik te lekker in mijn werkflow. Tja, inspiratie werkt niet van 9 tot 5. Soms ben ik tot in de late of vroege uurtjes nog aan het werk.

En laat ik niet de dagen dat het niet lukt vergeten te benoemen, de blah-dagen. Die komen helaas ook regelmatig voor. Dan lukt het niet. Balen, maar dat hoort erbij.

Als je een lid van de Addams Familie was, wie zou je dan willen zijn en waarom?
Gomez, de heer des huizes. Naast dat hij er heel dandy uitziet – met snor – is hij nooit volwassen geworden. Een klungelig blij ei. Heel leuk.

Download hier de wallpapers met Gradi’s illustratie! Wil je alle downloads zien? Klik dan hier!
PC
Tablet
Smartphone

Gradi werkt onder de naam Studio Sacre Bleu. Bekijk haar werk op haar website hier. Of volg haar op Instagram!